สมุนไพรไทย กุ้ยช่าย (Allium tuberosum Rottl. ex Spreng)

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   

     Allium tuberosum  Rottl. ex Spreng

ชื่อสามัญ :   

     Chinese Chives, Leek

วงศ์ :   

     Liliaceae (Alliaceae)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

     ไม้ล้มลุก สูง 30-45 ซม. มีเหง้าเล็กและแตกกอ ใบแบน เรียงสลับ รูปขอบขนาน ยาว 30-40 ซม. โคนเป็นกาบบางซ้อนสลับกัน ช่อดอกแบบซี่ร่ม ก้านช่อดอกกลมตัน ยาว 40-45 ซม. โดยปรกติจะยาวกว่าใบ ดอกสีขาว กลิ่นหอม ออกในระดับเดียวกันที่ปลายก้านช่อดอก ก้านดอกยาวเท่ากัน มีใบประดับหุ้มช่อดอก เมื่อดอกเจริญขึ้นจะแตกออกเป็นริ้วสีขาว กลีบดอก 6 กลีบ สีขาว ยาวประมาณ 5 มม. โคนติดกัน ปลายแยก กลางกลีบดอกด้านนอกมีสันหรือเส้นสีเขียวอ่อนจากโคนกลีบไปหาปลาย ดอกบานกว้างประมาณ 1 ซม. เกสรเพศผู้ 6 อัน อยู่ตรงข้ามกับกลีบดอก เกสรเพศเมีย 1 อัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ผลกลม กว้างยาวประมาณ 4 มม. ภายในมี 3 ช่อง มีผนังกั้นตื้นๆ เมื่อแก่แตกตามตะเข็บ มีเมล็ดช่องละ 1-2 เมล็ด เมล็ดสีน้ำตาล แบน ขรุขระ

 
ส่วนที่ใช้ :  

     เมล็ด ต้น และใบสด

สรรพคุณ :

     เมล็ด 
- เป็นยาฆ่าสัตว์ต่างๆ ให้ตายได้
- รับประทานขับพยาธิเส้นด้ายหรือแซ่ม้า
- รับประทานกับสุราเป็นยาขับโลหิตประจำเดือนที่เป็นลิ่มเป็นก้อนได้ดี  

     ต้นและใบสด
- เป็นยาเพิ่ม และขับน้ำนมในสตรีหลังคลอด
- ใช้รับปะทานเป็นอาหาร
- ใช้ฆ่าเชื้อ (Antiseptic)
- แก้โรคนิ่ว และหนองในได้ดี

วิธีและปริมาณที่ใช้ :

      เมล็ด
- เผาไฟเอาควันรมเข้าในรูหู เป็นยาฆ่าสัตว์ต่างๆ ให้ตายได้
- บางจังหวัดใช้เมล็ดคั่วให้เกรียม บดให้ละเอียด ผสมกับน้ำมันยางชุบสำลีอุดฟันที่เป็นรูทิ้งไว้ 1-2 วัน เป็นยาฆ่าแมลงที่กินอยู่ในรูฟันให้ตายได้

      ต้นและใบสด
- ใช้จำนวนไม่จำกัดแกงเลียงรับประทานบ่อย ขับน้ำนมหลังคลอด
- ใช้ต้นและใบสด ตำให้ละเอียดผสมกับสุราใส่สารส้มเล็กน้อย กรองเอาน้ำรับประทาน 1 ถ้วยขา แก้โรคนิ่ว และหนองใน